Umor !

 

                                 Per faire sorire la Melania 
                                 que prenguèt una multa                 
                                 polideta i a gaire...

Promés ! es lo darrièr còp !

                 Sabi que vau afortir ma reputacion de repapiaire vièlh, mas me'n foti ! Non solament, devi faire mas trentas linhas e en mai, es lèu la fin del semèstre e soi en retard per lo trabalh que me cal tornar subretot a Maria-Joana. Alara ai pas lo temps de me curar lo cap per ensajar de trapar un subjècte original. Coma anonciat dins lo darrièr pòst, me'n vau encara vos parlar de grépia e mai particularament dels santons que preferissi.

D'en primièr, cal dire que los santons vertadièrs que, coma cadun o sap son nascuts en Provença, devon èsser fargats en argela. Tot çò qu'es fach en gip e, a mai fòrta rason, en plastic pòt pas cap portar lo nom de santon. Lo mòtle pòt èsser en gip, mas lo santon, el, es d'argela. Coma lo Creator modelèt lo primièr òme amb d'argila, del meteis biais, cal que lo mèstre santonièr faiçone lo santon amb d'argela pastada de sas mans. Perque lo santonièr, el tanben, es un vertadièr creator e tot son art consistís en balhar una arma al personatge pichòt sortit de son mòtle.

Entre los mieus santons preferits, los primièrs que citarai son los pastres e aquò per mantuna rason. Son eles que foguèron los primièrs de recebre la novèla bona. Es eles que los angèls desrevelhèron en cantant per lor dire qu'un pichòt èra nascut e que lo caliá anar saludar. Segurament foguèron causits perque èran de gents simplas mas tanben de gents acostumats a costejar los mistèris de la vida. A viure de longa dins la natura, ne coneisson totes los secrets e las nuèches quand, al mitan de lors beligas lo cap pausat sus lo flanc de lor chin, s'endormisson en badant lo cèl, sabon que las estèlas velhan sus eles.

Un autre que m'agrada fòrça es lo que la tradicion provençala a costuma de nomenar lo ravi. Lo mond dison sovent qu'es lo baug, lo nèci del vilatge, lo que se'n ditz a Marselha : es plan brave per pas dire qu'es colhon. Benlèu qu'endacòm es un pauc simplet, mas fin finala es lo que sap mièlhs se meravilhar. Es un contemplatiu que sap naturalament veire e apreciar lo bèl dins las causas simplas de la vida vidanta. Sap prene lo temps de las tastar e de se'n contentar. Es urós tot simplament e sap faire partejar son bonur a los que l'enròdan. Dins la pastorala d'Ivan Audouard, qu'a passat son enfància en Arles, lo ravi pren l'òrb per lo braç e li ditz : "Cal que siás urós ça que la, un jorn coma uèi. Ven amb ieu, te contarai tot, te dirai cossí se passa, fai me fisança ai d'imaginacion. Coma o te dirai, ieu, aquò serà encara mai verai que natura."

Vaquí, i auriá encara fòrça de causas de dire sus los santons perqué son nombroses e cadun a la seuna particularitat. Sens comptar que dempuèi qualques annadas son tornats a la mòda e que i a un fum de joves e novèls santonièrs que fan de causas fòrça polidas. Mas, cresi que vau arrestar aquí ma saga que, puslèu que de charrar sus aquel subjècte, me cal metre sul pic al trabalh se que non ma grépia serà pas prèsta per Nadal. Se ma japa ne vos a balhat l'enveja, trantalhetz pas de venir la veire, es amb un plaser grandàs que la vos farai descobrir.

N.B : pas res de veire amb l'istòria de las estampas chineses...

De la grépia e dels santons...

                             Coma o disiái lo còp passat, la grépia e los santons son de causas o, puslèu, de subjèctes que m'agradan fòrça e es totjorn amb fòrça plaser e mai, de còps que i a, fòrça estrambòrd que ne parli. Levat qualques afogats rescontrats per talastre dins las diferentas fièras ont me plai de furgar quand Nadal se sarra, me soi sovent mainat que, per fòrça gents, e mai demest mos pròches, la grépia èra pas quicòm que meritava pas qu'òm s'i atardiva longtemps dessús. Per aqueles, segur, la grépia fa partida del païsatge de Nadal, mas al meteis títol que fòrça d'autras causas, sens mai. Per eles la grépia fa partida de la tradicion o del folclòre, aquò depend, mas es puslèu un afar de dròlles e, en tot cas, es sovent per los enfants, que considèran que la cal far. Los grands, los adultes, eles, qu'an de causas mai seriosas de tractar, las crompas, los repaisses, las decoracions e sabi pas qué mai encara, al mitan d'un fum de pampalhetas, d'auripèls e autras garlandas clucatejantas o pas. E mai jos lor aspècte simpatic de calor e de doçor plan feutradas, los mercats de Nadal ne demòran pas mens de mercats. Nadal es pas pus, e per fòrça mond, qu'un afar comercial qu' a completament perdut son arma.

Coma lo darrièr còp, a la risca de passar per un vièlh rondinaire passat de moda, çò que m'agrada dins la grépia, es mai que mai sa simplicitat. Es simpla dins sa realizacion e dins çò que torna presentar. Una grépia vertadièra facha, coma se ditz, dins la règla de l'art, es fargada sonque amb d'elements naturals. Levat lo papièr dich de grépia e encara, lo demai ven de la natura que nos environa. La mossa d'en primièr, per ieu es l'element essencial e un "material" fòrça aisit de trabalhar, las pèiras de la nòstra garriga mai o mens traucadas per l'aiga, dels pès de frigola un pauc bestòrt que semblan a meravilha als olius d'en çò nòstre, de tèrra de colors diferentas, de la grava pichòta e encara un fum d'autres elements vegetals que, quitament en aquela passa d'ivèrn, la nòstra natura nos balha tant largament. Tot aquò es pas car, cal simplament prene lo temps d'anar caminar un pauc a l'entorn d'en çò sieu e dobrir los uèlhs e subretot l' imaginacion...

La grépia es tanben la representacion simpla e non pas simplista d'un mond pichòt, solide, un pauc idealizat, mas un mond qu'es pas tan luènh de lo que m'agrada, un mond ont cadun a sa plaça, qual que siá, e ont cadun es acceptat coma es e amb çò qu'es. E mai lo caraco que se ditz tanben lo bomian, tant dire l'estrangièr. Cadun ven veire lo nenet amb çò que lo caracteriza dins la vida vidanta e mai particularament las marcas de son mestièr, mas aquò sens faire de manièras, sens precedéncia ni formalitat. Cadun pòrta quicòm, quicòm, segur, que li ten de còr e es aquò que li balha sa valor tota, mas pas un quicòm per ne metre plen la vista o per faire lo bèl... Dins aquel mond, ont lo temps sembla pendolat, las gents galaupan pas dins totes los senses a la cerca de la darrièra trobalha a la mòda, coneisson lo prètz de las causas e subretot lo de la vida. Sabi, tot aquò pòt paréisser ninòi e faire gentilament sorire lo legeire. Me'n chauti ! m'agrada en badant la grépia de somiar e de creire qu'un tal mond es encara possible.

Lo còp venent, al risc de vos conflar, vos parlarai dels santons que preferissi...   

Ja, los santons son de retorn...

                              Segur, qu'a l'ora dels jòcs vidèos e de totes los imatges que venon cada jorn per de mejans de longa renovelats nos enaigar e nos entraïnar dins una correguda totjorn mai bauja e totjorn mai embriagadoira, convidar son legeire a prene qualques segondas per parlar de grépia e de santons pòt paréisser una escomesa un pauc fòla, la d'un vièlh caluc, d'un vièlh endarreirat mai pròche de l'aira dels dinosaures qu'aquela de facebook o de twitter o de sabi pas qué encara.

E ben, a la risca d'èsser legit per degun, se que non per la nòstra cara Melania, del fach qu'es son dever e qu'en nos impausant, e mai fòrça aimablament, aquel trabalh setmanièr sabiá a quals torments o, pièger encara, a quals suplicis s'engatjava, m'escampi bravament dins aquel subjècte e aquò per mantuna rason que me ten de còr e, qu'uèi, ai l'enveja de partejar amb los que o volràn plan.

De'n primièr, es que Nadal se sarra a bèlas cambadas e que dins quatre matins tot serà ja acabat. Las fièras als santons an ja començat un pauc d'en pertot e lo calendièr fins al cap del mes de decembre es claufit (se volètz i anar). Aquesta annada la de Marselha (veire lo site), la mai anciana e la mai coneguda de totas començarà mai lèu que las annadas precedentas, lo 19 de novembre, lo meteis jorn que lo salon d'Arles (veire lo site). Mas d'autras tanben meritan l'alongui. Per parlar pas que de las que se debanan pas tròp luènh d'en çò nòstre, la de Tarascon o de Castèlrainal son d'una fòrça bona tenguda. La causida dels santonièrs i es tant larga coma lo dels estils de santons e tanben, o cal dire, de lo dels prèses. Mas basta ! Quand òm aima, coma se ditz, se compta pas.... Ailàs ! O cal pasmens faire se que non, pecaire ! vos retrobaretz lèu fach coma l'enfant Jèsus, sus la palha.

Mas, tròbi fòrça agradiu, e ieu, en tot cas, i preni fòrça plaser, d'anar d'una banca a l'autra e d'agachar los mila e un detalhs que fan que cada santon es particular. E mai, se per la màger part son totes sortits d'un meteis mòtle*, cadun, un aprèp l'autre, es passat dins las mans del mèstre santonièr un pauc coma per se faire vestir, es a dire per se faire pintrar del cap als pès. E en aquò, cadun es un pèça unenca. D'efièch, e mai se a primièra vista se semblan, son totes diferents. Es per aquò que cal prene lo temps de causir lo seu. Lo que vendrà lo vòstre perque, vos solet, coneisseretz lo detalh que lo vos a fach causir.

Es en aquò, qu'en defòra de sa dimension religiosa, tròbi que la grépia pòrta en ela un vertadièr messatge de simpla umanitat. Tant nombroses que siam e mai al mitan de la molonada la mai anonima, cadun garda çò que fa d'el un èsser unic, un èsser particular, çò que fa d'el qu'un jorn serà, el tanben, causit e aimat...

Ai encara un fum de causas de partejar sus aquel subjècte amb los coratjoses que son demorats amb ieu fins aquí. Mas me cal gardar de la matèria per los còps que venon.

*(pròpri, ça que la, a cada santonièr)
Aicí traparetz lo site d'un vesin amorós dels santons

Un pauc d'umor...

Aital, n'i a per totes ! E las jovenetas que me supòrtan de longa als corses poiràn pas dire que soi un masclàs afrós...

Osca ! a ma Filha...

               Ma filha Clamença ven de capitar son examèn de tresena annada e d'aver son diplòma de Conselhièra en Economia Sociala e Familha (CESF). Per faire cortet, se pòt dire que la foncion d'un tal conselhièr consistís essencialament a ajudar las familhas o las gents en dificultat a trapar un lotjament e a ensajar de lor balhar qualques elements de gestion de lor budgèt, generalament fòrça magre, dins la tòca de lor permetre de viure d'un biais mai decent. Es fòrça contenta e fòrça gloriosa d'aver capitat perque, per de rasons que diriái pas tròp claras ni tròp evidentas evocadas per la professora cargada de la seguir dins la bastison de son memòria, deguèt cambiar de subjècte al cors del mes de mai darrièr, tant dire fòrça tard. Aquel cambiament l'aviá un pauc desmoralizada e daissada trantalhanta per çò qu'es de sos astres de succès.

Nosautres, es a dire ma molhèr e ieu, sèm tanben fòrça contents per ela e tanben un pauc glorioses d'aquela capitada, perque, del fach del cambiament que veni de parlar, pendent las vacanças d'estiu e mai particularament pendent lo mes d'agost, foguèrem requisicionats e forçats de participar a l'elaboracion del dich memòria. Correccion de las fautas d'ortografia (e foguèt pas de luxe ?), represa d'unes passatges o paragrafs pas tròp clars, remesa en forma d'autres, picatge de l'ensem a l'ordenador e mesa en paginas en respectant plan las consignas... estampatge e religadura, aquelas darrièras operacions dins la precipitacion, pr'aquò, malgrat tota la nòstra bona volontat e totas nos recomandacions, avèm acabat a la lèsta e es res de o dire.

De segur, tot aquò foguèt de trabalh e, coma vos ne podètz dobtar, causa de mai d'una repotegada, de mai d'una plorada o, segon las circonstàncias, d'espofadas. Foguèt tanben, o cal dire, de moments d'escambi e de discutida fòrça serioses e fòrça engatjats. E o devi confessar, es forçadament mai aisit de o faire ara que tot es acabat e per lo melhor, qu'aquestes moments de partiment e de charradissa, quitament se, de còps que i a, foguèron rudes e vius, son estats per ieu rics e reviscolants. D'efièch, poguèri mesurar e apreciar cossí l'engatjament de ma filha èra real e prigond. Sa fe en l'Òme e dins son umanitat me semblèt solidament enrasigat dins de conviccions e de principis que venián de sas tripas e que defendiá amb tota l'ardor e tot l'estrambòrd dels seus vint ans. Son biais de dire que tot èsser uman merita un agach e una man porgida, que tot èsser uman, qual que siá e d'ont que venga a drech a sa part de bonaür e que res justifica pas jamai qu'òm l'abandona a sa misèria e a son desesper m'a tornat balhar de coratge e de vam. Non pas qu'i cresiái pas mai, mas, o cal plan reconéisser, la vida d'ara e tot çò que se passa, tot çò que vesèm o ausissèm, nos fa, de còps que i a, dobtar de tot e mai de l'òme.

Aquestes moments foguèron per ieu l'escasença de me remembrar, que, quand èri jove, ieu tanben voliái faire quicòm per los autres. A una epòca, lo filme titolat "Es mièjanuèch doctor Schweitzer" m'aviái prigondament marcat e ieu tanben voliái partir... La vida n'a decidit autrament, mas las conviccions son demoradas. Fin finala, es plan vertat : los chins fan pas de cats !